رئیس جمهور محترم در هفته گذشته با مأمور کردن معاون اول خود خواستار برخورد با ویژه خواری شدند، همت گماشتن به مبارزه با فساد و ویژه خواری در اقتصاد کشور می تواند به یکی از نقاط قوت دولت یازدهم بدل شود.
اما آنچه در سالهای گذشته در مبارزه با مفاسد اقتصادی مورد غفلت واقع شده و به مراتب مخرب تر از سوء استفاده های شخصی است، فسادهای ساختاری و نهادینه شده در ساختارهای اقتصادی کشور است، که می تواند مانع رشد بخش های مولد و سالم اقتصاد شود. یقینا ویژه خواری های ساختاری تاثیرات بسیار گسترده تری بر اقتصاد کشور و معضلات اجتماعی موجود دارند.
یکی از نمونه های مهم ویژه خواری های ساختاری در اقتصاد کشور چگونگی استفاده سیستم بانکی از سپرده های 79 هزار میلیارد تومانی جاری مردم (1)است، که هیچ گونه سودی به آن پرداخت نمی شود. و بانک ها هم هیچ گونه محدودیتی به لحاظ قانونی ندارند و می توانند آزادانه این سرمایه هنگفت را صرف پرداخت تسهیلات به نحو دلخواه کنند، و از این منابع رایگان مردم، سودهای بالغ بر 20درصدی از وام گیرندگان دریافت کنند و روز به روز بر اموال بانک ها بیافزایند.
| یکی از نمونه های مهم ویژه خواری های ساختاری در اقتصاد کشور چگونگی استفاده سیستم بانکی از سپرده های 79 هزار میلیارد تومانی جاری مردم است، که هیچ گونه سودی به آن پرداخت نمی شود. و بانک ها هم هیچ گونه محدودیتی به لحاظ قانونی ندارند و می توانند آزادانه این سرمایه هنگفت را صرف پرداخت تسهیلات به نحو دلخواه کنند، |
|---|
این ویژه خواری تا چندسال گذشته نسبت به سپرده های قرض الحسنه مردم نیز وجود داشت و بانک مرکزی تنها با تصویب قانونی، بانک ها را موظف ساخت که تمامی سپرده های قرض الحسنه خود را صرف پرداخت تسهیلات قرض الحسنه کنند. هر چند که
• اولا بنا به گزارش مرکز پژوهش های مجلس، بانک ها نیمی از این تسهیلات قرض الحسنه را فقط به کارمندان خود پرداخت می کنند (2) . این در حالی است که بسیاری از مردم برای دریافت وام های ازدواج ناچیز با مشکلات بسیاری روبرو هستند.
• ثانیا بنا به گزارش های میدانی، بسیاری از بانک ها مگر به واسطه اصرار بیش از حد مشتری حاضر به گشایش حساب قرض الحسنه نیستند و افراد را ترغیب می کنند حساب های کوتاه مدت باز کنند. چراکه اختیار حساب های قرض الحسنه با قانون گذاری از دست بانک ها خارج شده است و دست سیستم بانکی از یک ویژه خواری گسترده کوتاه شده و کمک کرده است که حجم عظیمی از منابع قرض الحسنه برای اقتصاد کشور آزاد شود.
اما آیا سپرده های قرض الحسنه، تنها سپرده هایی است که بانک ها هیچ سودی به آن پرداخت نمی کنند؟
واقعیت آن است که سپرده های جاری مردم یکی دیگر از منابع عظیم سیستم بانکی است که هیچ سودی به آن پرداخت نمی شود، اما بانک اجازه دارد آن را صرف تسهیلات 27 درصدی مشارکتی و مبادله ای کند. نگاهی به آخرین آمار رسمی منتشر شده بانک مرکزی مربوط به خرداد 92 نشان می دهد که حجم این نوع سپرده ها 79 هزار میلیارد تومان و تقریبا 3 برابر سپرده های قرض الحسنه است!
نسبت انواع سپرده های موجود نزد سیستم بانکی تا خرداد 92 (3)
سؤال مهم دیگر این است که آیا سپرده های جاری و قرض الحسنه مردم تنها منابعی هستند که بانک ها می توانند با قانون گذاری به سادگی صرف پرداخت تسهیلات قرض الحسنه کنند؟
همانطور که در نمودار بالا می بینیم 145 هزار میلیارد تومان از سپرده های مردم نزد سیستم بانکی سپرده های کوتاه مدت است. هر چند که آمار دقیقی از ترکیب سپرده های کوتاه مدت در دسترس نیست، اما واضح است که اغلب این سپرده ها، مربوط به حساب هایی است که با استانداردهای بین المللی به آن ها سپرده جاری اطلاق می شود.
توضیح آن که؛ بنا به عرف بانک داری بین الملل، حساب های بانکی را می توان به دو دسته حساب های جاری و پس انداز تقسیم بندی کرد. حساب های جاری به حساب هایی اطلاق می شود که به منظور استفاده از خدمات سیستم بانکی در نقل و انتقال پول مورد استفاده قرار می گیرند و حساب های پس انداز به حساب هایی اطلاق می شود که با هدف کسب سود، سپرده گذاری می شود. در عرف بانک داری بین الملل به سپرده ای که حتی یک بار در ماه از آن برداشت صورت گیرد، سپرده جاری گفته می شود و سپرده های پس انداز کوتاه مدت از سپرده های حداقل یک ماهه شروع می شود (4) .
واضح است که در این دسته بندی حجم عظیمی از سپرده های کوتاه مدت سیستم بانکی کشور در واقع سپرده های جاری هستند. اما متأسفانه در چند سال گذشته بانک های کشور در رقابتی منفی برای جذب سپرده های مردم و تقویت منابع در اختیار خود و در سایه کوتاهی بانک مرکزی در قانون گذاری و نظارت اقدام به پرداخت سودهای روز شمار نموده اند.(5)
| افرادی که بارها نگرانی خود را از 40هزار میلیارد تومان یارانه ای که به صورت سالیانه به همه مردم ایران پرداخت می شود ابراز کرده اند و از سرگردانی این حجم از نقدینگی و تأثیر آن بر تورم احساس خطر می کنند چرا نسبت به حجم عظیم از نقدینگی در اختیار بانک ها که بیش از 5برابر یارانه سالانه کل مردم ایران است کلامی بر زبان نمی آورند؟! |
|---|
این در حالی است که در همه جای دنیا این حساب ها جاری شناخته می شود و نه تنها به آن ها سودی تعلق نمی گیرد، بلکه موظف به پرداخت کارمزد به ازای خدمات دریافت شده نیز هستند. و در دنیا از این ابزار به عنوان اهرم کنترلی سیستم بانکی استفاده می شود.
کافی است با مدل بانک داری رایج در دنیا فرض کنیم که 120 هزار میلیارد تومان از 145 هزار میلیارد تومان سپرده های کوتاه مدت مردم نزد سیستم بانکی، سپرده هایی باشد که مردم از آن ها به عنوان حساب جاری استفاده می کنند و کارکرد این حساب ها مراودات مالی روزانه است نه سپرده گذاری.
با اضافه کردن 79هزار میلیارد تومان سپرده جاری نزد بانک ها به این 120 هزار میلیارد تومان به این نتیجه می رسیم که سیستم بانکی رقمی در حدود 200هزار میلیارد تومان در اختیار دارد که در خلاء قانونی موجود و عدم اشراف بانک مرکزی می تواند در هر بخشی که بخواهد ورود کند و اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
این رقم 200هزار میلیارد تومانی زمانی اهمیت فوق العاده خود را نشان می دهد که بدانیم این رقم، بیش از یک سوم کل نقدینگی کشور است و با حجمی به مراتب کمتر از آن می توان مشکل نقدینگی همه واحدهای تولیدی کشور را حل کرد و تولید را از رکود خارج نمود. با مقایسه این رقم با سوء استفاده 3هزار میلیارد تومانی یک شخص از منابع بانکی نشان می دهد این رقم در اختیار بانک ها حدود 70 برابر آن فساد بزرگ بانکی است.
از طرفی افرادی که بارها نگرانی خود را از 40هزار میلیارد تومان یارانه ای که به صورت سالیانه به همه مردم ایران پرداخت می شود ابراز کرده اند و از سرگردانی این حجم از نقدینگی و تأثیر آن بر تورم احساس خطر می کنند چرا نسبت به این حجم عظیم از نقدینگی در اختیار بانک ها که بیش از 5برابر یارانه سالانه کل مردم ایران است کلامی بر زبان نمی آورند؟!
این در حالی است که این نقدینگی بدون هیچگونه نظارتی و با صلاحدید سیستم بانکی می تواند در هر بازاری ورود کند و اثرات سوء خود را بر اقتصاد کشور و زندگی مردم تحمیل کند. نمودار مقایسه ای زیر حجم عظیم این نقدینگی و ویژه خواری سیستم بانکی را به وضوح نشان می دهد و دلسوزان را به چاره اندیشی وا می دارد.
(ارقام به میلیارد تومان)
بانک مرکزی به سادگی می تواند با یک قانون گذاری و نظارت قوی، مبلغ عظیم 200 هزار میلیارد تومان را از ویژه خواری ساختاری سیستم بانکی آزاد و با سازمان دهی این منابع آن ها را صرف پرداخت تسهیلات قرض الحسنه به بخش هایی کند که از طرفی دولت بر لزوم حمایت از آن بخش اعتقاد دارد و از طرفی سیستم بانکی جز با گشودن خطوط اعتباری از بانک مرکزی - که تاثیرات عمیق تورمی را در بر دارد - حاضر به پرداخت تسهیلات به آن بخش ها نیست.
پی نوشت:
1 http://www.cbi.ir/page/11202.aspx
2 http://www.tasnimnews.com/Home/Single/40741
3 http://www.cbi.ir/page/11202.aspx
4
http://en.wikipedia.org/wiki/Savings_account
http://en.wikipedia.org/wiki/Certificate_of_deposit
https://www.bankofamerica.com/deposits/bank-account-interest-rates.go
5 http://www.isna.ir/fa/news/92070100221/%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D8%
A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
نویسنده: 
